Cerkiew Wszystkich Świętych

 

Murowana, neoklasycystyczna cerkiew prawosławna p.w. Wszystkich Świętych w Piotrkowie Trybunalskim została wzniesiona w latach 1844-47.

Prawosławna parafia istnieje w Piotrkowie od 1788 r. Powstała w związku z napływem do miasta w połowie XVIII stulecia Greków, uciekających przed prześladowaniami w imperium tureckim.

Początkowo cerkiew mieściła się na strychu w prywatnym domu greckiego kupca, w kamienicy należącej do rodziny Grabowskich przy ul. Krótkiej (obecnie Plac Czarnieckiego 10). Zgodę na taką formę praktykowania wyraził król Stanisław August. Dom jednak spłonął we wrześniu 1848 r.

W roku 1836 car Mikołaj I podporządkował cerkwi rosyjskiej wszystkie odłamy prawosławia istniejące na terenie Imperium. Wyznawców zmuszono do odprawiania liturgii po rosyjsku. Dotyczyło to również piotrkowskich Greków, którzy do tego czasu ulegli już spolonizowaniu, ale w liturgii używali greki.

Rusyfikacja prawosławia nasiliła się po 1844 r. Urzędnicy rosyjscy wystąpili o budowę nowej cerkwi. Plac został kupiony od klasztoru pijarów za 5 tysięcy rubli. Znajdował się przy jednej z głównych ulic miasta – Kaliskiej (obecnie Słowackiego). 5 maja 1846 roku położony został kamień węgielny.

 

Pięciokopułowy sobór na planie krzyża greckiego wybudowany został według projektu architektów Gołońskiego i Marczewskiego. Budowa zakończyła się w 1847 r., a 28 listopada 1848 r. wyświęcono. Pierwszym proboszczem został ksiądz Mateusz Wierżykowski.

Ikonostas wykonano w Petersburgu. Był jednorzędowy, z drzewa lipowego, pozłacany. Dwanaście ikon olejnych na złoconym tle napisał malarz Aleksander Kokular.

20 lat później, po utworzeniu guberni piotrkowskiej, niewielką świątynię rozbudował polski przedsiębiorca Ignacy Markiewicz na postawie projektu rosyjskiego architekta Iwana Wasiljewicza Sztrema.

Z trzech stron przesunięto ściany o siedem metrów. Od zachodu dobudowano przedsionek i dzwonnicę nad nim. W ośmiobocznej dzwonnicy zawieszono dziewięć dzwonów. Z trzech stron w oknach pojawiły się ikony świętych Cyryla i Metodego, Włodzimierza i Aleksandra Newskiego.

Nad drzwiami bocznymi cerkwi znajdowały się ikony świętych apostołów Piotra i Pawła. Nad wejściem głównym umieszczono ikonę Chrystusa Zbawiciela, wykutą w miedzianej tablicy. W środku umieszczono dwurzędowy pozłacany ikonostas dłuta Serebriakowa. Ikony napisał Wasiliew.

Świątynia była ogrzewana trzema kaflowymi piecami. Posadzkę wykonano z czarnego i białego marmuru, ułożonego w kształcie szachownicy. Cerkiew mieściła po przebudowie 400 osób.

Koszt przebudowy soboru wyniósł 24 tys. rubli. Ponownie wyświęcono go 9 grudnia 1870 roku.

 

 

Więcej zdjęć...